گلاب مایعی معطر است که از تقطیر گلبرگ‌های گل رز با بخار تولید می‌شود. این محصول قرن‌ها در فرهنگ‌های مختلف به دلیل کاربردهای آشپزی، آرایشی، دارویی و معنوی مورد استفاده قرار گرفته است. در ادامه به معرفی ویژگی‌ها و کاربردهای آن می‌پردازیم:
روش تولید
گلاب معمولاً از طریق تقطیر بخار گلبرگ‌های گل رز تولید می‌شود. این فرآیند ترکیبات محلول در آب را استخراج کرده و به‌صورت هیدروسول (عصاره مایع) عطر و خواص گل رز را در خود نگه می‌دارد. رایج‌ترین نوع گل رز مورد استفاده برای تولید گلاب، رز محمدی (Rosa damascena) است.
کاربردهای آشپزی
• آشپزی خاورمیانه: گلاب جزء اصلی بسیاری از دسرها مانند باقلوا، راحت‌الحلقوم و انواع حلوا است.
• نوشیدنی‌ها: به چای، شیر یا کوکتل‌ها برای طعم و عطر اضافه می‌شود.
• دسرها و شیرینی‌پزی: طعم‌دهنده‌ای برای کیک‌ها، کلوچه‌ها و دسرهای خامه‌ای.
• چاشنی‌ها: در تهیه شربت‌ها، مرباها و مرینیت‌ها استفاده می‌شود.
کاربردهای آرایشی
گلاب به دلیل مزایای مراقبت از پوست بسیار شناخته شده است:
• تونر طبیعی: به عنوان یک قابض طبیعی عمل کرده و منافذ پوست را کوچک می‌کند و pH پوست را متعادل می‌سازد.
• عامل تسکین‌دهنده: قرمزی، تحریک و التهاب پوست را کاهش می‌دهد.
• آبرسان: به عنوان یک اسپری شاداب‌کننده برای پوست خشک یا خسته کاربرد دارد.
• مراقبت از مو: به عنوان تونر پوست سر یا عطر مو قابل استفاده است.
مزایای دارویی
گلاب در طب سنتی برای موارد زیر استفاده می‌شود:
• خواص آنتی‌اکسیدانی: ترکیباتی دارد که با رادیکال‌های آزاد مقابله کرده و سلامت پوست و بدن را تقویت می‌کند.
• ضدالتهاب: به کاهش تحریکات پوستی، پف و حتی قرمزی چشم کمک می‌کند.
• تقویت هضم: در برخی از درمان‌های گیاهی برای مشکلات گوارشی استفاده می‌شود.
• آرام‌بخش: عطر گلاب تأثیر آرام‌بخش دارد و در آروماتراپی (رایحه‌درمانی) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اهمیت معنوی و فرهنگی
• در مراسم‌های مذهبی مانند اسلامی، هندو و مسیحی استفاده می‌شود.
• در درمان‌های سنتی ایرانی، هندی و خاورمیانه‌ای به کار می‌رود.
• در فرهنگ‌های مختلف نمادی از پاکی و عشق است.
انواع گلاب
1. گلاب خالص: فقط از گلبرگ رز و آب از طریق تقطیر تهیه می‌شود.
2. گلاب خیسانده: با خیساندن گلبرگ‌های رز در آب تهیه می‌شود (کم‌قدرت‌تر).
3. گلاب مصنوعی: حاوی عطر مصنوعی گل رز است و برای استفاده درمانی توصیه نمی‌شود.
نگهداری
برای حفظ خواص گلاب، آن را در جای خنک و تاریک، ترجیحاً در بطری شیشه‌ای نگهداری کنید. نگهداری در یخچال، عمر مفید آن را افزایش می‌دهد.
مناطق معروف تولید گلاب
• ایران (کاشان): به دلیل تولید گلاب باکیفیت از گل محمدی شناخته شده است.
• ترکیه: مشهور به گلاب تولید شده از گل‌های منطقه اسپارتا.
• هند: تولیدکننده گلاب برای مصارف آشپزی و آرایشی.
• بلغارستان: به دلیل تولید روغن و گلاب از گل‌های دره کازانلاک مشهور است.
گلاب به دلیل کاربردهای متنوع و خاصیت ملایمش، یکی از محبوب‌ترین محصولات در سراسر جهان است که در همه چیز از غذاهای لذیذ گرفته تا مراقبت‌های لوکس پوستی استفاده می‌شود.
